Hayır kalkmadı.

Özellikle son zamanlarda toplum arasında evde haciz işlemlerinin kalktığı yönünde bir tevatür gezmekte olduğunu fark ettim. Ev haczi kalkmış!

Ülke ekonomisinin kötüye gitmesi, icra dosyalarının ve doğal olarak borçlu sayısının artışı beraberinde konut ve işyerlerinde haciz işlemlerinin artmasına sebebiyet vermiştir.

Mevcut hükûmet ise bu durumun önünü almak için alacaklı ile borçlu arasında menfaat dengesizliğine sebep olacak -5 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımladığı- torba yasayı yürürlüğe sokmuştur.

Ev haczi kalkmış mı yeni Kanun’un getirdiklerine bir bakalım.

Kanun değişikliğinden önce İcra dairesine yapılacak başvuru ile evlere hacze gidilebiliyordu. Şimdi ise icra hukuk mahkemelerinden alınacak onay ile gidilebiliyor. Hâkimler birkaç gün içinde onayı veriyor ve konutta haciz yapılabiliyor.

Fakat yeni değişiklikle neler haczedilebiliyor?

Kanun değişikliğinden önce ev haczinde bulaşık makinası, çamaşır makinası, televizyon, buzdolabı, fırın, oturma grubu vb. gibi eşyalardan ancak iki veya daha fazlaysa fazlalık olan kısma haciz konabiliyordu. Şimdi ise iki veya daha fazla olsa dahi ortak kullanıma özgü mallar haczedilememektedir. Fakat bu icra memurunun konutunuza giremeyeceği, kıymetli evrakları, ziynet eşyaları gibi değerli malları haczedemeyeceği anlamına gelmemektedir.

Toplumda ev haczi yapılamayacağına dair oluşan algının diğer bir sebebi ise 24.11.2021 tarihinde İcra ve İflas Kanunu’nda yapılan değişikliklerdir. Yapılan birçok değişiklikten sadece istihkak konusuna değineceğim.

İcra Kanunu’nunda İstihkak dediğimiz bir izlek (prosedür) vardır. İstihkak kelime anlamı olarak hak ediş, hak kazanma, hak edilen şey anlamına gelen Arapça kökenli bir kelimedir. 

2021 yılında düzenlenen Kanun yürürlüğe girmeden önceki istihkak prosedürünü bir örnekle karikatürize edeyim;
Karşı komşunuzla sizin evinizde sohbet ediyordunuz. Bir anda icra memurları evinize geldi ve haciz yapılacağını söyledi. Haciz esnasında mutfak tezgâhında bulaşıkları yıkamak için çıkardığınız size ait bilezikler duruyor. İcra memuru bilezikleri gördüğü gibi haczediyor. Komşunuz ise bileziklerin kendisine olduğu iddiasında yani istihkak iddiasında bulunuyor. İşte bu durumda 24.11.2021 öncesi durumda komşunuz bu iddiada bulunsa dahi icra memuru haklı olarak bileziklerinizi haczedip el koyabiliyordu. Fakat yeni düzenlemeden sonra komşunuz istihkak iddiasında bulunduğu takdirde bilezikler haczedilebiliyor fakat komşunuz yedieminliği kabul ederse icra memuru her ne kadar malı haczetmiş olsa da el koyamıyor karar mahkemenin takdirine kalıyor. Yediemin hukukumuzda, birden çok kimse arasında hukuksal durumu çekişmeli olan bir malın, çekişme sonuçlanıncaya değin emanet olarak bırakıldığı kişi demektir. Yani bilezikler komşunuzda emanet olarak kalıyor.

Bu değişiklik günümüzde borçluların borcunu ödememek için kötüye kullandığı bir prosedür haline gelmiştir. Bu durum alacaklının alacağını alması noktasında adaletsizliğe yol açmıştır.

İcra memurları eve zorla girebilir mi?

Evet. Evde yoksanız yahut da kapıyı açmamakta direniyorsanız İcra ve İflas Kanunu’nun verdiği yetkiyle icra memuru çilingir marifetiyle kapınızı açtırıp haciz işlemi yapabilir. Bu konuyla ilgili bir düzenleme henüz yapılmamıştır.

Ezcümle, alacaklı-borçlu ilişkisi her ne kadar ikili bir ilişki gibi görülse de icra dairelerine başvuran alacaklı devreye 3.bir kişiyi- Devlet’i- koyup cebri icra yoluyla alacağını almak gayesindedir. Bu durum Devlet’e karşı borçlu nazarında olumsuz bir intiba bırakmaktadır. Bu da Devlet’e tabii olarak oy kaybı kaygısı yaşatmaktadır. İşte tüm bu sebeplerle Kanun değişikliklerine gidilmiş, icra prosedürü hâkim onayı, haczedilemez mallar, yüksek harçlar ve masraflarla haciz işlemleri zorlaştırılmış ve süreç yavaşlatılmıştır. Tüm bunlara rağmen yukarda anlattığım gibi evlerde haciz işlemleri günümüzde hala yapılabilmektedir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda muhakkak bir avukata danışın. Hukuk herkes içindir. Hukukla kalın, sağlıcakla. 

                                                                                                Av. Kadirhan ALTUNDİKEN