Yazı Detayı
10 Eylül 2020 - Perşembe 11:09 Bu yazı 2446 kez okundu
 
ESNEK DÜŞÜNEBİLME BECERİLERİ
Aydın YÜCE
 
 

Yapay Zeka ve hayatımızdaki yerinin tartışıldığı şu günlerde ister Esnek Düşünebilme, ister Bilimsel Düşünebilme, ister Matematiksel Düşünebilme, ister Eleştirel Düşünebilme, ister Duygusal Zeka, ister Sözel Zeka, ister Sayısal Zeka diyelim adına ne dersek diyelim olaylara ve durumlara farklı bakabilen, bakış açısını değiştirebilen ve bu becerilere sahip olan kişiler farklılaşarak öne çıkabiliyor.

 

        Aşağıdaki Avusturalya’da geçen ya da oraya uyarlanmış hikâye bunun bir örneği.

 

        Avusturalya’da yaşayan Johnny adında bir çocuğa arkadaşları iki tane madeni para uzatırlar, birini seçmesini isterler. Paralardan biri 1 dolarlık, diğeri 2 dolarlıktır. Avusturalya’da 1 dolarlık madeni para 2 dolarlıktan ölçü olarak büyük olduğundan Johnny 1 doları alınca alay etmeye başlarlar.

 

       O günden sonra çocuklar ne zaman Johnny ile alay etmek isteseler bu numaraya başvururlar. Johnny’e acıyan biri ona gerçeği anlatır ve ölçüsü değil değeri büyük olan parayı almasını söyler. Johnny kibarca söyleneni dinler ve der ki: ‘Bunlar doğru ama ben ilk defasında doğru parayı alsaydım çocuklar bana her gün para vermeye devam ederler miydi?’

 

         Değer ölçmeye programlanmış bir bilgisayar elbette 2 dolarlık parayı seçerdi. Johnny farklı bakış açısı ile kendine göre bir çözüm üretmeyi tercih etti. Bu bir tercih meselesi de aynı zamanda. Çoğu kimse bu şekilde bir tercihle alay konusu olmak istemez.

 

         Bu hikayenin ülkemize uyarlanmış hali de şöyle:

        Çocuğun biri berbere girince berber tıraş ettiği müşterisine der ki; "Şu içeri giren çocuk var ya dünyanın en saf insanı bak izle şimdi". 

       Ani bir el hareketiyle çocuğu yanına çağırır. Bir elinde 1TL diğer elinde 5TL çocuğa uzatır ve sorar "hangisini istiyorsun" der çocuk da 1TL'yi alıp çıkar. 

        Adam müşterisine dönerek "gördün mü hiç değişmez bu tam bir …" der. 

        Daha sonra müşterisi tıraşını olup dışarı çıktığında 100 metre ileride dondurma yiyen çocukla karşılaşır. Çocuğa neden 5TL yerine 1TL aldın diye sorar. Çocuk dondurmasını yalayarak adama cevap verir; "Ben o 5TL'yi aldığım gün bu oyun biter". 

        Hikayenin uyarlanma şekli de farklı bir bakış açısı örneği tabii … Ülkeden ülkeye, toplumdan topluma, bölgeden bölgeye değişebiliyor.

        Başka bir hikayeyi de üniversite yıllarımda Cem Boyner’in katıldığı bir konferansta ilk kez dinlemiştim. Sizin de karşılaştığınız bir hikaye olabilir.

       Bir Pazar günü baba gazetesini okurken, çocuğu sinemaya gidelim diye tutturuyor. Baba istemiyor ama çocuğunu da reddedemiyor. Onu oyalamak için gazetedeki dünya resmini yırtarak küçük parçalara ayırıyor. Beceremeyeceğini düşünerek ‘Dünyayı düzelt, gideriz’ diyor.

       Aradan 10 dakika geçiyor çocuk dünyayı düzeltmiş. Baba şaşkınlıkla:

      ‘Nasıl düzelttin?’ diye soruyor.

      Çocuğun cevabı ilginç.

      ‘Ben dünyayı düzeltmedim ki, arkasında adam resmi vardı, onu düzelttim, dünya da kendi kendine düzeldi.’

       Belirli kalıpların dışına çıkabilmek, alışılmışın dışında düşünmek, hadiselere geniş perspektiften bakabilmek, kavramlarla düşünmek, içinde yaşadığımız çağın getirdiği teknolojik yeniliklere uyum sağlayarak düşünebilme becerilerimizi ve yeteneklerimizi kullanmamıza ve geliştirmemize katkı sağlayacaktır. Bunu geliştirmenin sihirli bir formülü bulunmadı henüz ama hafıza ve mantık oyunları, satranç oynamak, bulmaca çözmek, eleştirel yazmak ve okumak katkı sağlayacak etkinlikler olarak sayılabilir.

       Basit bir sonsuzluk problemi ile bitirmek istiyorum, çözümünü de bir sonraki yazımıza saklayalım.

  

       Uzayda sonsuz sayıda odası olan bir otel hayal edin. Marsta olabilir ama sonsuz odalı olacağı için Marstan sonsuza kadar gidecek bir otel.

 

      Diyelim ki, sonsuz sayıda turist otele gelmiş, tam herkes odalara yerleşmişken, birden ortaya gecikmiş bir misafir çıkıyor ve de ünlü birisi, geri çeviremiyorsunuz.

    

      Buyurun bakalım! Bütün odalar dolu.

     

      Şimdi ne yapacaksınız? Misafirinizi nerde yatıracaksınız?

 

 

 

           

 
Etiketler: ESNEK, DÜŞÜNEBİLME, BECERİLERİ,
Yorumlar
Haber Yazılımı